بورس؛ راه نجات یا چاه سقوط؟

پس از اعلام خبر آزادسازی سهام عدالت توسط دولت، بورس و حواشی آن بیش از گذشته به محافل خانوادگی راه یافت، این در حالی‌ست که فعالیت در بورس در دنیا از چندین دهه پیش به محل درآمد خانواده‌ها و تامین مالی شرکت‌ها بدل شده است.

با نامگذاری سال جدید به عنوان «سال جهش تولید» توسط رهبر انقلاب، عملا بازار سرمایه با هدف خروج از شرایط سخت اقتصادی، در برنامه‌های دولت نقش محوری پیدا کرد. اما مسئله ای که در این میان نادیده گرفته شد اهمیت آموزش عمومی بود.

ورود به بورس به عنوان یکی از تخصصی ترین بازارهای مالی، الزاماً نیازمند آموزش و یادگیری است و جز این، بیشتر به رانندگی با چشم بسته شباهت دارد. همین عدم وجود آموزش و ناآگاهی افراد موجب بروز رفتارهایی هیجانی می شود که نمونه اش را در این چند ماه رونق بورس، کم ندیده ایم. هیجانی که گاه باعث ترس و فروش غیرمنطقی دارایی ها و گاه طمع سهامدار تازه کار می شود!

بورس محوری تنها راه نجات اقتصاد ایران

«سینا رهبر شهلان» فعال بازار سرمایه در این باره به ایسنا می گوید: «پس از چند دهه فعالیت بورس در ایران تا پیش از سال ۹۷ ضریب نفوذ بورس در بین مردم کمتر از ۱% بوده و دلیل اصلی این موضوع نیز آشنا نبودن جامعه ایران با بازار بورس است.»

وی مهمترین دلیل تورم در چهار دهه اخیر را سیستم تامین مالی بانک محور اقتصاد ایران می داند و اعتقاد دارد تنها راه نجات اقتصاد ایران مردمی کردن و بورس محور شدن آن است و می گوید دلیل نگرانی های امروز سهامداران تازه وارد، به تعویق افتادن این روند و عدم آشنایی با سازوکار بازارهای مالی است.

یک سیگنال قوی از سوی حاکمیت

به گزارش ایسنا، بورس تهران که برای نخستین بار از بدو تأسیس به تیتر نخست رسانه ها راه یافته توسط دولت و مجلس نیز مورد حمایت حداکثری قرار گرفته است. حمایتی که به تعبیر اهالی بازار سرمایه یک «سیگنال قوی» از سوی نهادهای حاکمیتی است و نوید رونق و حمایت از رشد بازار را می دهد.

طی روزهای گذشته رئیس جمهور در نشست ستاد اقتصادی دولت خواستار تسهیل و تسریع روند عرضه سهام دولت در بنگاه های اقتصادی بزرگ و کوچک شد و تمام حمایت های کلامی در کنار وضع قوانین و مالیات های سنگین بر معاملات بازارهای موازی باعث ورود حجم عظیم نقدینگی به بازار سرمایه شده است.

نبود آموزش، دلیل رفتارهای هیجانی

«سپهر» یکی دیگر از فعالین بازار معتقد است «کلیت بازار بورس و روند شاخص، تابع هیجان سهامداران، حمایت دولت و روند سهام شاخص ساز است.» این فعال قدیمی بازار در ادامه به ایسنا می گوید: «چون روند فعلی بر اساس معیارهای بنیادی قابل توجیه نیست، نمی توان هیچگونه پیشی بینی از آینده بازار داشت.»

او نبود آموزش و نداشتن استراتژی معاملاتی را دلیل بروز رفتارهای هیجانی می داند و معتقد است «هر رفتار هیجانی در بورس چه در روند صعودی و چه در روند نزولی، خطرناک بوده و در بسیاری از موارد منجر به زیان های بزرگی خواهد شد.»

تازه واردان بورس چه کنند

این سهامدار فعال در حوزه بورس، بازار سرمایه را بازار منطق، تجربه و صبر می داند و به افرادی که قصد ورود به بازار بورس را دارند توصیه می‌کند «از سرمایه گذاری در بازار سرمایه با پول حاصل از وام، قرض، فروش ملک و... خودداری کنند و هیجانی تصمیم نگیرند. همچنین ابتدا صرفا در عرضه اولیه ها شرکت کنند و ضمن مطالعه و یادگیری تکنیک های تحلیل سهام، در ادامه از افراد با سابقه مشورت گرفته و با دید بلند مدت به بازار نگاه کنند.»

از «محسن» که سالهاست فعالیت بورسی دارد در مورد تاثیر حمایت دولت از بازار سرمایه پرسیدیم، او در این باره به ایسنا گفت: «رشد بازار سرمایه و مدیریت علمی و اصولی آن توسط دولت و نهادهای نظارتی می تواند منتج به بازی برد برد برای دولت و مردم‌ باشد چون سرمایه و نقدینگی وارد شرکت های تولیدی و خدماتی شده و رونق تولید به معنی رشد شرکت ها و ایجاد اشتغال در نهایت سود دهی به سرمایه گذاران، که مردم هستند را در بر خواهد داشت.»

روند امیدوارکننده بازار بورس

وی روند بازار را با توجه به رشد و ورود نقدینگی به بورس، افزایش نرخ تورم و ارز و همچنین افزایش عرضه شرکت های دولتی و خصوصی در بورس امیدوار کننده می داند و معتقد است: «گرچه این رشد با توجه به مسیر سینوسی بازار سرمایه گاهی نیاز به اصلاح و استراحت دارد ولی این اصلاح ها کم عمق و کوتاه مدت است و روند به طور کلی صعودی خواهد بود.»

نبود استراتژی معاملاتی و تشکیل صف

با رصد روند این روزها و ماه‌های اخیر بازار بورس به نظر می رسد علی رغم انگیزه و آگاهی مردم نسبت به ارزش بلند مدت سرمایه گذاری در بورس، هنوز داشتن یک استراتژی معاملاتی، برای عموم مردم امری خالی از اهمیت به نظر می رسد. این را می شود از تشکیل صف فروش سهام بنیادی آن هم در شرایطی که قیمت ارز روند صعودی دارد متوجه شد. همه اینها اهمیت آموزش فراگیر و ارزان برای سهامداران تازه وارد را بیش از گذشته نمایان می‌کند، چیزی که دولت اگر قصد نهادینه کردن فرهنگ سرمایه گذاری در بورس را دارد باید به آن اهتمام ورزد.

بنا بر آنچه گفته شد، برای اقتصاد در حال تحول ایران راهی جز آموزش و فرهنگ سازی نیست، چه آموزش تخصصی حضور در بازار های مالی و چه فرهنگ سازی در جامعه برای تغییر نگرش مردم نسبت به اصول شیوه های سرمایه گذاری. در صورت چنین تغییر دیدگاهی است که فعالیت های سفته بازی و واسطه گری های غیر مولد جای خود را به سرمایه‌گذاری های بلند مدت در مسیر تولید و تامین مالی صنایع خواهند داد.